Meest gestelde vragen

Seroomvocht wordt vaak gezien na een mamma amputatie of een andere operatie. Vaak is er een holte ontstaan door een operatie. Seroomvocht is wondvocht dat zich plaatselijk ophoopt in dit wondgebied. Hierdoor ontstaat een verdikking. De aanmaak van seroomvocht kan soms langdurig zijn en in relatief grote hoeveelheden optreden omdat er een soort melkachtig effect is ontstaan. Dit vocht kan de arts puncteren en uit de holte halen.

Lymfoedeem is een ophoping van lymfevocht wat zich bevindt in het weefsel, tussen de lichaamscellen, van bijvoorbeeld een arm of een been. Dit vocht is niet te puncteren.

Bij weerswisselingen verandert de luchtdruk en dit kan invloed hebben op het drukevenwicht in het lymfoedeemgebied.

Tussen de veneuze bloeddruk, de druk tussen de cellen van het lymfoedeemweefsel, de druk binnenin de lymfevaatjes en de druk van de TEK bestaat een ‘stabiel’ evenwicht. Vooral als het lymfoedeem onder controle is en er een goed passende TEK gedragen wordt.

Echter, luchtdrukverschillen kunnen hier roet in het eten gooien. Met name een verandering naar een lagere luchtdruk (slechter weer). De druk van buitenaf op de huid is dan lager en de druk van binnenuit, met name van de relatief hogere veneuze bloeddruk krijgt dan kans om meer vocht in de weefsels te stuwen. Het gevolg is een toename van oedeem in het lymfoedeem gebied.

Er bestaat een register van fysiotherapeuten met een aantekening voor oedeem. Een oedeemfysiotherapeut in uw omgeving is te vinden op de website www.nvfl.nl. Op de website van de Nederlandse Vereniging voor Huidtherapeuten www.huidtherapie.nl kunt u een huidtherapeut vinden.

Een huidtherapeut geeft uitgebreide oedeembehandeling, zwachtelen is hiervan een onderdeel. Daarnaast meten te ze ook kousen aan. U kunt dus naar een huidtherapeut gaan voor behandeling.

In Nederland zijn er therapeuten in twee vakgebieden die lymfoedeem mogen behandelen. Dit zijn huidtherapeuten en oedeemfysiotherapeuten. Een therapeut kan bij lymfoedeempatiënten oedeemtherapie toepassen. Een behandeling bestaat altijd uit een combinatie van behandelmethoden, ook wel complexe (gecombineerde) ontstuwingstherapie genoemd. Dit houdt in een combinatie van:

manuele lymfdrainage (MLD);
oedeem- en fibrosegrepen;
ambulante compressietherapie;
huidverzorging;
oefentherapie;
voorlichting/advies;
en/of lymftaping.
Daarmee zorgt de therapeut ervoor dat het vocht wordt afgevoerd. In een aantal gevallen zal de oedeemtherapeut daarnaast gebruik maken van een lymfapress (drukgolfapparaat of ‘pressotherapie’), dat ALLEEN in combinatie met MLD en compressietherapie mag worden toegepast.

Bij manuele lymfdrainage activeert de therapeut, met een zacht pompende beweging, het fijne netwerk van de lymfevaten direct onder de huid. De lymfdrainage stimuleert de vochtopname door de lymfvaten en verhoogt de afvoer van weefselvocht. Oedeem- en fibrosegrepen zijn speciale handgrepen. Met oedeemgrepen leidt uw therapeut vocht door het weefsel naar een plaats waar het vocht gemakkelijker wordt opgenomen. Met fibrosegrepen wordt verhard weefsel (fibrose) soepeler gemaakt. Ambulante compressietherapie is een combinatie van het zwachtelen van ledematen en bewegen door de patiënt.

Een behandeling duurt gemiddeld 45 minuten. De beste resultaten worden verkregen na een intensieve start van de behandeling. Dit betekent, dat de patiënt in het begin 3 tot 5 maal per week behandeld wordt. De duur van de totale behandeling is afhankelijk van een aantal factoren en verschilt per patiënt. Om de voortgang van de behandeling te kunnen bepalen, wordt de omvang van het oedeem regelmatig gemeten. Aan het einde van de behandelperiode wordt er altijd een therapeutisch elastische kous aangemeten om het verkregen resultaat te behouden.Na stimulering van de vochtafvoer volgt het zwachtelen van de behandelde ledematen en eventueel het aanmeten van een therapeutische elastische kous. De kous zorgt voor behoud van het verkregen resultaat. Een intensieve start geeft de beste resultaten. De behandelduur verschilt per persoon.

Het toepassen van ademhalingsoefeningen heeft wel degelijk invloed op de lymfafvloed: door het toepassen van buikademhaling wordt er een drukverschil veroorzaakt tussen borst- en buikholte. Bij (buik) inademing neemt de druk in de buikholte toe, dit belemmert de afvloed van lymfe uit de benen. Bij uitademing vermindert de druk in de buikholte en treedt er een aanzuigende werking op wat betreft lymfafvloed uit de benen. Het geeft dus een soort van pompwerking. Dit effect treedt ook op in de borstholte zodat er invloed is op lymfafvloed uit de armen.

Het advies is: NIET DOEN.

Elke handeling met prikken kan oedeem doen verergeren. Daarnaast bestaat er een infectierisico: een gezonde arm heeft een normale doorbloeding en afweer.

Een oedeem arm heeft op huidniveau een gestoorde doorbloeding en kan dus problemen krijgen. Het is bij lymfoedeem erg belangrijk dat je bedacht bent op (kleine) wondjes. Door deze wondjes kan namelijk een infectie ontstaan, wondroos ook wel erysipelas genoemd, waardoor kleine lymfbaantjes worden beschadigd en het oedeem kan verergeren.

Er zijn verschillende oefeningen om de lymfafvloed te bevorderen. Het is belangrijk om allereerst de weg vanaf de hals vrij te maken en daarna pas je arm of been. Het voert te ver om hier allerlei oefeningen te gaan beschrijven. Je kunt die vinden in het boekje van Tom Zee en Marjan Steenks, Balans bij lymfoedeem van de arm. Voor mensen met lymfoedeem aan het been is er het boekje Balans bij lymfoedeem van het been, door Tom Zee. De boekjes zijn te bestellen op www.npishop.nl/npi-boeken.html voor € 5,00 per stuk. De vele foto’s geven een goed beeld van de wijze waarop de oefeningen moeten worden gedaan en daardoor kunnen patiënten er goed zelf mee aan de slag gaan.

Ben je er niet zeker van of je de oefeningen goed uitvoert, vraag dan advies aan de oedeemtherapeut.

Verder bestaat er de mogelijkheid om een zelfmanagementcursus te volgen waarin in 6 bijeenkomsten de zelfredzaamheid bij lymfoedeem centraal staat en je ook allerlei oefeningen leert om de afvoer van lymfvocht te bevorderen.

Je hoeft je geen zorgen te maken over de besmettelijkheid naar jouw zoontje toe wanneer jouw moeder jouw zoontje vasthoudt. Bij wondroos betreft het een bacterie die in de huid zit. De kans dat iemand anders besmet wordt is heel erg klein. Dan zou er bijvoorbeeld al echt huid op huid contact moeten zijn met iemand met een sterk verminderde weerstand. En dan zou de huid ook ‘open’ moeten zijn. En dan nog is de kans klein.

Wondroos (Erysipelas) wordt veroorzaakt door een bacterie van de streptococcusgroep. De bacterie komt veel voor en is niet direct besmettelijk, tenzij je er gevoelig voor bent en/of een verminderde weerstand hebt. De kans dat iemand met wondroos een gezond persoon met een goede afweer besmet is erg klein. Maar oudere patiënten zijn kwetsbaar. De kans dat je een oudere patiënt besmet als je zelf wondroos hebt, is dus groter dan andersom. Het hoeft dus ook niet direct zo te zijn dat je via de ene (zieke) patiënt de andere besmet, maar het is natuurlijk altijd wenselijk bij de verzorging van patiënten medicinale handschoenen te dragen.

Het is moeilijk langs deze weg te beoordelen. Normaal is het zo dat na een periode van wondroos het aangedane lichaamsdeel inderdaad een verkleuring kan hebben. Geleidelijk aan verdwijnt die weer. Misschien is het verstandig om de huisarts er even naar te laten kijken.

Helaas is het zo dat we regelmatig zien dat wondroos terugkomt. Verschillende zaken kunnen hierbij een rol spelen, waarbij de algehele conditie (afweer) zeker een belangrijke plaats inneemt. Uit jouw vraag kunnen wij niet opmaken waar de wondroos zich bevindt. Als het gaat om een arm of been, adviseren wij, naast de behandeling met antibiotica, ambulante compressietherapie (verbanden/zwachtelen) en aansluitend het dragen van een therapeutische elastische kous. Maar voorkomen is beter dan genezen. Daarom is het verstandig om maatregelen te treffen die helpen het ontstaan van wondroos te voorkomen.

Houd het ontstaan van wondjes goed in de gaten, omdat wondroos zo kan ontstaan. Via een wondje dringt de bacterie die wondroos veroorzaakt de huid binnen. En als je een wondje ontdekt, ontsmet dit dan meteen met een antibacterieel middel. En ga meteen naar de huisarts als je vermoedt dat je wondroos hebt. Wacht dus niet af. Verder is goede huidverzorging belangrijk: voorkom een te droge huid (hierdoor kunnen scheurtjes in de huid ontstaan), vet de huid regelmatig in, controleer de huid dagelijks, en gebruik een keer in de week Hibiscrub tijdens het douchen. Dit middel is zonder recept verkrijgbaar. Het opvolgen van bovengenoemde adviezen is geen garantie dat je geen erysipelas meer krijgt. Maar je kunt het risico op het ontstaan ervan er wel kleiner mee maken.

Bij wondroos is in het algemeen sprake van acuut hoge koorts, zwelling, roodheid, pijn en een gevoel van algehele malaise (de patiënt voelt zich ziek). Met name de acute klachten zullen door een effectieve behandeling het snelst verdwijnen of minder worden.
Het is niet te zeggen hoelang de hele periode van wondroos duurt. Dit verschilt per patiënt en heeft ook te maken met onder andere de leeftijd, de weerstand en de algehele conditie.

Wondroos gaat over het algemeen gepaard met acute, hoge koorts, roodheid, pijn, zwelling en het gevoel van algehele malaise. De aanwezigheid van rode bultjes alleen, duidt niet op wondroos. Dan zou ook zeker enkele van de genoemde symptomen mee moeten spelen. Mochten deze klachten aanhouden dan kunt je wellicht de huisarts raadplegen zodat deze builtjes beoordeeld kunnen worden. Wellicht is er sprake van een allergische reactie.

Dat is afhankelijk van hoe je hersteld bent, maar zeker ook van het werk dat je doet. Voor ons is het dus lastig hier iets over te zeggen. Bespreek het met de behandelend arts, die kan het beste inschatten of je al weer aan het werk kunt.

Als er wondjes ontstaan, is er kans op infectie (wondroos). Elke keer als iemand wondroos krijgt, bestaat de kans dat de lymfbanen (verder) beschadigd raken. Die beschadiging van de lymfbanen kan leiden tot verergering van de al onvoldoende lymfafvloed en daarmee tot toename van het lymfoedeem.

Dit is natuurlijk niet wat een lymfoedeempatiënt wil. Daarom wordt geadviseerd om veel aandacht te besteden aan de verzorging van de huid en om de huid regelmatig te controleren op wondjes. En als er een wondje is: altijd meteen behandelen met een antibacterieel middel!

Je bent gelukkig niet de enige met dit probleem. Een allergie is heel lastig en voor je het weet, ontstaan er wondjes waardoor je van de regen in de drup komt. Kousenfabrikanten worden ook geconfronteerd met deze vraag. In antwoord daarop hebben verschillende fabrikanten kousen ontwikkeld die geen rubber bevatten. Laat de leverancier opnieuw een kous aanvragen bij de zorgverzekering, een die geen rubber bevat.

Langs deze weg is dit niet volledig te beantwoorden, want uit de vraag is niet af te lezen wat voor allergische reactie er plaatsvindt. In ieder geval kunnen we adviseren: bij allergie voor elastomull is het mogelijk om zonder dit te zwachtelen; bij allergie voor kort rek verbanden is het mogelijk om op plakverbanden over te gaan.

Van een lichaamsdeel met oedeem moet de huid goed worden verzorgd. Het is daarom van belang om ’s avonds voor het naar bed gaan dat lichaamsdeel in te smeren met een ‘pH-neutrale’ en ongeparfumeerde huidlotion. Er is een speciale ‘beenlotion’ in de handel, die de kous niet aantast.

Wanneer er kleine wondjes zijn, kan een ‘pH-neutrale’ en ongeparfumeerde crème goede diensten bewijzen. Mocht de irritatie ’s morgens niet zijn verdwenen, dan kan opnieuw crème worden aangebracht, die dan wordt afgedekt met een steriel gaasje en een stukje zelfklevend verband. Geen plakband! Daaroverheen kan de kous worden gedragen.

Er zijn ook ‘pelottes’ die de druk op kwetsbare plaatsen als de binnenzijde van de elleboog, beter verdelen. Pelottes bestaan uit een heel zacht, glad stukje stof, zogenoemde ‘Futterstoff’ dat in de kous kan worden gezet. Blijven de klachten bestaan, laat dan de pasvorm van de kous controleren.

Kousenfabrikanten adviseren om de kous vaak, liefst dagelijks te wassen. Dat kan met de hand, maar ook in de wasmachine. Op het ingenaaide etiket van de kous staat een wasvoorschrift. Gebruik in ieder geval een fijnwasmiddel of gebruik een speciaal wasmiddel voor therapeutisch elastische kousen. Dit laatste wordt geleverd door kousenfabrikanten en is verkrijgbaar bij de kousenleverancier. Gebruik nooit wasverzachter, bleek of bleekmiddelen, vlekkenwater, wasbenzine of iets soortgelijks.

Bij handwas is belangrijk is dat de kous goed wordt uitgespoeld met veel water zodat er geen zeepresten achterblijven. Nooit wringen!
Om de kousen sneller te laten drogen kun je ze na het wassen stevig in een handdoek rollen en krachtig uitdrukken. Vervolgens de in model brengen en – liefst liggend – laten drogen, maar nooit in de droogtrommel, bij de kachel, op de verwarming of in de zon.
De meeste kousen kunnen niet tegen vet, dan lost het rubber op. Gebruik daarom dus nooit vet, zalf en crème onder de kous.

Er zijn veel verschillende hulpmiddelen om Therapeutisch Elastische Kousen aan te trekken. Voor demonstraties verwijzen wij u naar YouTube waar veel filmpjes staan over diverse hulpmiddelen, met uitleg.

De oorzaak van het zakken van korte elastische kousen is vaak een erg rechte of zelfs uitlopende vorm van de onderbenen. De kousen kunnen dan niet op de kuit blijven hangen. Dit afzakken kan in een aantal gevallen opgelost worden door boven aan de kous antislipmateriaal in de vorm van een siliconenband te laten zetten. Ook is het mogelijk dat kousen met betrekkelijk weinig lengterek gaan zakken bij een mobiele en actieve persoon. Door de sterke kuitspierwerking kan de kous omlaag getrokken worden. Oplossing is dan het geven van een type kous met meer lengterek of eventueel een langere (bovenbeen-)kous.

Het zou ook ‘gewoon’ zo kunnen zijn dat je inmiddels toe bent aan een nieuw paar kousen. Dit is helaas langs deze weg niet te zeggen. Wellicht heeft er zoveel afname van oedeem plaatsgevonden dat de maten niet meer kloppen en dat de kous daardoor afzakt. Wat je dan zou kunnen proberen is om gebruik te maken van fixatieverband; als je een kous tot de knie draagt, dan breng je vlak onder de knie een baan fixatieverband aan waarop je de kous 1 centimeter lager laat steunen.

Ook kan het gebruik van huidlijm werken. De kous kan tenslotte ook door veroudering en/of verkeerde behandeling zijn uitgerekt. Wat dit laatste betreft is het van belang de gebruiksaanwijzing bij de kousen altijd goed te lezen. Het materiaal bepaalt de behandeling. Het is in ieder geval verstandig contact opnemen met diegene die de kous heeft aangemeten. Die kan het beste beoordelen wat de oorzaak is van het probleem.

Het is begrijpelijk dat je deze vraag stelt. Maar jammer genoeg is het toch zo dat je de kousen moet blijven dragen. Waarschijnlijk gaat het zo goed met de benen, juist doordat je de kousen zo trouw draagt. De kousen zorgen er namelijk voor dat het been zoveel mogelijk oedeemvrij blijft. De kans op complicaties is zo minimaal en verdere ontwikkeling van lymfoedeem wordt tegengegaan.

Lymfoedeem is een chronische aandoening; dit betekent dat de oorzaak in principe niet is op te lossen. Aan de symptomen ervan (bijvoorbeeld dikke arm of been) is wel veel te doen. Het trouw dragen van een goede kous zorgt ervoor dat het bereikte resultaat, nadat er eerdere behandelingen hebben plaatsgevonden, behouden blijft. Als je de kous niet dagelijks draagt dan kan de omvang van het been weer toenemen, waardoor de kous niet meer past en er opnieuw klachten ontstaan.

In enkele gevallen, als het heel erg goed gaat met een patiënt en er verder ook geen complicaties te verwachten zijn, kan in overleg met de behandelaar geprobeerd worden om het dragen van de kous geleidelijk wat te minderen, om er zo achter te komen of je ook (af en toe) zonder therapeutische elastische kous kan. Maar zoals gezegd, dit is maar heel zelden mogelijk.

Maatgevend is de polis, dat is de overeenkomst met de zorgverzekeraar. Als je een natura-polis hebt (je krijgt zorg in ‘natura’, dus zonder betaling daarvoor), ben je in principe aan de leverancier gebonden. De zorgverzekeraar kan wel een vergoeding voor een andere leverancier geven, maar die is niet noodzakelijk kostendekkend. Kijk daarvoor in de voorwaarden van de polis.

Heb je een restitutieverzekering, dan kun je de rekeningen bij de verzekeraar indienen en ontvang je een vergoeding voor de gemaakte kosten. Of die in alle gevallen 100% van de kosten is, is ook weer afhankelijk van de polisvoorwaarden.

Dit geldt ook voor aantrekhulpen. De ene verzekering betaalt die wel en de andere niet.

Om een advies ‘op maat’ te geven zouden we eigenlijk meer moeten weten over jouw specifieke situatie: wat voor een soort lymfoedeem heb je, hoe lang bestaat het al en hoe gaat het met de behandeling. Maar in ieder geval is het goed om te gaan sporten als er sprake is van lymfoedeem. Door te sporten gaat de spierpomp aan het werk en die zorgt voor een betere lymfafvloed.

Wel is belangrijk welke sport wordt gekozen, de activiteiten rustig op te bouwen en te kijken hoe het lichaam reageert. Niet iedere sport is even geschikt. Bij de keuze telt bijvoorbeeld het risico om verwonding op te lopen. Het dragen van een therapeutische elastische kous tijdens het sporten wordt in het algemeen wel aanbevolen, omdat de kous bij activiteit extra goed zijn werk doet. Maar er zijn ook mensen die liever een oude, wat ruimere kous dragen, of zelf helemaal geen kous. Overleg dit met de therapeut of behandeld arts.

Het gaat erom een goede balans te vinden tussen belasting en belastbaarheid. Probeer je lichaam te leren kennen en daarmee klachten te voorkomen.

Misschien is het een goed idee om eerst onder begeleiding het sporten weer op te pakken, bijvoorbeeld bij een sport-fysiotherapiepraktijk.

In het algemeen wordt saunagebruik afgeraden aan lymfoedeempatiënten. (Extreme) warmte, hetzij vochtig, hetzij droog, kan namelijk verergering van lymfoedeem veroorzaken of zelfs een uitlokkend moment zijn voor het ontstaan van oedeem.

Maar toch zijn hierop uitzonderingen.
Het is belangrijk om af te wegen hoe ernstig het lymfoedeem is, hoeveel klachten je ervan hebt, en hoe graag je naar de sauna wilt.

Als het lymfoedeem goed onder controle is, dan hoeft het niet zo te zijn dat je nooit meer een sauna kan bezoeken.

Geadviseerd wordt om dan eerst eens een paar minuten in de saunaruimte te gaan zitten, om te kijken hoe het lichaam en met name het lichaamsdeel waar lymfoedeem aanwezig is, hierop reageert.
Als het oedeem dan niet erger wordt, dan kan je de sessie uitbreiden met een paar minuten. Bouw het aantal minuten geleidelijk op totdat je het maximaal aantal minuten hebt bereikt dat je in de sauna wilt zitten. Als je een therapeutische kous draagt is het belangrijk die direct na het saunagebruik weer aan te doen.

Het komt er dus op neer om goed naar het lichaam te luistert en niets forceert. Maar als je echt graag naar de sauna wilt, kan het best lukken.

Normaal gesproken krijgt het lichaam genoeg tijd om aan de temperatuursverschillen van de zich afwisselende seizoenen te wennen. Maar, als het dan opeens van de ene op de andere dag warm is, dan heeft dit vaak invloed op lymfoedeem. Warmte heeft een ontspannend effect op het lichaam. Zo ook op de gladde spiertjes van de lymfvaatjes. Hierdoor verliezen ze hun samentrekkingskracht en worden ze lui. Het is dan moeilijker voor de lymfevaatjes om lymfe uit het lymfoedeemgebied te transporteren.

Het gevolg is een vollere arm en een strak zittende kous. Het wil dan wel helpen om met een plantenspuit de kous nat te maken, dit verkoelt de arm. Helpt dit niet voldoende, dan kan het dragen van een oude, iets minder strak zittende TEK een oplossing zijn. Ook is het misschien nodig om wat regelmatiger zelfmassage toe te passen. Ook meer oefenen is misschien nodig: locaal met de arm, algemeen door meer te wandelen of te fietsen of wat vaker weer bewuster diepe buikademhaling te doen. Blijkt dit niet voldoen te zijn, dan kan het misschien op zulke dagen nodig zijn om weer te zwachtelen. Als dit dan ook niet voldoende is, dan is het misschien verstandig om weer een afspraak te maken met je oedeemtherapeut voor een paar extra oedeembehandelingen.

In de eerste plaats heerlijk om zo’n mooie reis te gaan maken. en goed om je goed voor te bereiden gezien de lymfoedeem. Laat ik vooropstellen dat gezond verstand je vast al een heel eind op weg helpt.

Je gaat een lange vliegreis maken naar een ver land, waar sprake is van een subtropisch klimaat met temperaturen tussen de 20 en 30 graden. Voor dit land zijn diverse vaccinaties noodzakelijk. Laat je hier in ieder geval ruim op tijd over informeren, vertel dat je lymfoedeempatiënt bent, en laat je niet prikken in aangedane ledematen. Hieronder zetten we een aantal tips en adviezen op een rij.

VOOR VERTREK:

Een zonnebrandproduct met hoge beschermingsfactor hoort zeker in uw koffer. Je kunt verbranden ondanks het dragen van de kous (afhankelijk van het materiaal).

Dit geldt ook voor een insectenwerend middel (muggenmelk) en een middel ter behandeling van insectenbeten. Informeer hiervoor bij de apotheek. Neem indien van toepassing een klamboe mee.

Voetpoeder voor tussen de tenen: in zwembaden, badkamers en in een vochtige omgeving loopt men makkelijk zwemmerseczeem oplopen. Dit kan overslaan naar de lies of de plooien onder de borsten.
Vergeet uw zorgverzekeringspas niet en noteer het telefoonnummer van de behandelaar/arts.

BAGAGE

Verdeel de bagage over meerdere koffers/tassen (met wieltjes is erg handig) en pas op met tillen (o.a. van de transportband) als het lymfoedeem de arm betreft. Liefst extra (oude) kousen verdelen over de koffers, zodat je niet zonder komt te zitten als een van de koffers tijdelijk zoek is.

Handbagage: reisdocumenten, ondergoed , medicijnen en kousen, toilettas, een extra shirt. Als de bagage wegraakt, kan er niets gebeuren.
Draag tijdens de hele reis gemakkelijk zittende kleding die nergens knelt, vooral ook niet om het middel.
Draag ook goed zittende schoenen en doe die tijdens de vlucht niet uit. Dit geldt ook voor de kousen.

REIS RESERVEREN:

Vraag bij het boeken vooraf om extra beenruimte en gebruik de handbagage als voetenbankje.
Als je met de bus reist: bij elke stop eruit en een stukje lopen, hoe meer hoe beter. Ga in de bus aan de schaduwkant zitten.

TIJDENS DE VLUCHT:

Doe de veiligheidsriem alleen strak om bij het landen en opstijgen en verder zo los mogelijk.
Zoals al eerder vermeld: kousen aanhouden.
Loop regelmatig heen en weer in het gangpad.
Je kunt op de zitplaats prima wat ademhalingsoefeningen doen.

En verder: schouders losmaken, voeten buigen en strekken, enkels ronddraaien en vingers en polsen bewegen. Neem bij lymfoedeem van de arm een knijpballetje mee voor onderweg. Extra oefening: boven het hoofd de onderarmen draaien alsof je een handdoek uitwringt.

NA AANKOMST:

Doe pas na aankomst in het hotel de steunkousen uit, neem een koude douche en leg de arm of het been een poosje hoog. Gebruik bij het douchen, net als thuis een zeepvrije was emulsie en daarna een vocht inbrengende crème.

Doe nog een paar oefeningen.

Reiskleren wassen of laten reinigen voordat je ze weer gebruikt, als daar de gelegenheid voor is.

TIJDENS DE VAKANTIE:

Voorkom zonnebrand (hoge beschermingsfactor).
Voorkom insectenbeten: loop niet met blote benen door het hoge gras en gebruik een goede muggenmelk.
Misschien is het mogelijk onder een klamboe te slapen.
Als je niet getraind bent, bouw inspanningen dan geleidelijk op en voorkom kneuzing of overbelasting.
Luister naar wat het lichaam aangeeft.
Poeder de voeten om zwemmerseczeem te voorkomen en draag op het strand sandalen of waterschoenen.
Als de kousen al te warm zitten: het been met kous en al onder de kraan houden, of met een plantenspuit natmaken: door de verdamping koelt het been af.
Bij zwachtels: goed letten op knieholte en elleboogholte: zorg eventueel voor extra polstering.

Het allerbelangrijkste: vakantie is een tijd om te genieten en om jezelf te verwennen: geniet en doe alles wat wilt doen, met gezond verstand en in een ontspannen sfeer.

De belangrijkste reden om tijdens een (lange) vliegreis een therapeutische elastische kous te dragen, is dat je veel en lang zit en dat er dan een aanzienlijke kans is op het ontstaan van extra oedeem bij lymfoedeem patiënten. Trouwens kan ook het te zwaar tillen van de vakantiekoffers voor een toename van het oedeem zorgen. Ook bij mensen die hier normaliter geen last van hebben kan tijdens een vliegreis oedeem ontstaan.

Uit de vraag valt niet op te maken of er nu al sprake is van lymfoedeem of dat je dit wilt voorkomen. Als het om voorkomen gaat dan is het verstandig, zeker in verband met de medische geschiedenis van wondroos, om preventief een therapeutische elastische kous te gaan dragen. Ook warmte is niet bevorderlijk voor lymfoedeem, althans extreme warmte. Als je goed naar het lichaam luistert en probeert een balans te vinden tussen belasting en belastbaarheid, dan hoeft het niet zo te zijn dat je oedeem ontwikkelt. Maar het is wel belangrijk om het in de gaten te houden. Dus voorkom overbelasting, probeer wondjes (zie ook het artikel over wondroos) te voorkomen en zo nodig te behandelen met een desinfecterend middel, en gebruik een ook een middel om insectenbeten te voorkomen. Insectenbeten kunnen namelijk een uitlokkend moment zijn voor het begin van lymfoedeem of het verergeren hiervan.

Als je lymfoedeempatiënt bent, raden wij toch aan om de therapeutische elastische kousen tijdens de hele vliegreis aan te houden. Het dragen van deze kousen zorgt voor een kleiner risico op het ontstaan van trombose (de kous fungeert als compressie(druk)middel). Ook het af en toe bewegen van de tenen en, als dit mogelijk is, wat heen en weer lopen in het gangpad, is goed voor de lymfafvloed.

Uit onderzoek blijkt dat 1 op de 1000 tot 2000 zwangerschappen gepaard gaat met trombose. De trombose kan ontstaan zowel tijdens als na de zwangerschap waarbij statistisch gezien, de grootste kans op het krijgen van trombose ligt in het midden van de zwangerschap. Het is niet bekend of iemand die lipoedeem heeft een grotere kans zou hebben op het ontstaan van trombose tijdens de zwangerschap.

De gevolgen van zwangerschap voor de benen kunnen zijn:
- het ontstaan van spataderen
- een verhoogd stollingsrisico
- toename van de veneuze druk

Bovenstaande punten kunnen tevens een gevolg zijn van verminderde mobiliteit. Daarom is een van de voorzorgsmaatregelen die je kunt nemen dan ook het in beweging blijven, door bijvoorbeeld te wandelen, fietsen of zwemmen.

Iemand die klachten ontwikkelt tijdens de zwangerschap kan een elastische kous gaan dragen. Iets dat iemand met een belaste voorgeschiedenis, zoals een doorgemaakte trombose, direct aan het begin van de zwangerschap moet doen. Deze voorzorgsmaatregelen kun je bespreken met de arts of huisarts.

Hetzelfde advies geldt voor lange bus- of vliegreizen.